Winterklussen

De ‘Brandaris’ was van 4 tot en met 22 december op de werf van SRF in Harlingen. Daar kreeg ze een gesloten waterkoeling in plaats van de beunkoeling, een dynamo om stroom tijdens de vaart op te wekken en een nieuwe toiletinstallatie met vuilwatertank. Daarnaast werden een aantal andere klussen uitgevoerd. Ze kwam vlak voor kerst op Terschelling terug en kon de bemanning nog tijdig de kerstilluminatie aanbrengen. Na de feestdagen moesten er nog diverse werkzaamheden gebeuren. De bedrading van de nieuwe dynamo gaf sluiting en moest verbeterd worden, de keerkoppeling aan de BB-motor moest van nieuwe pakkingen worden voorzien. Dat is een lastige klus in een krappe ruimte, maar Geert van Gameren, student aan het Maritiem Instituut Willen Barentsz en schipper Aike Lettinga hebben dat geklaard. In de werkplaats gingen Evert van Urk en Douwe Tot aan de gang met het onderhoud en het opnieuw verven en lakken van de dek-inventaris.

Opnieuw naar Harlingen

In maart gaat de “Brandaris” opnieuw naar Harlingen omdat de schippers vinden dat de SB motor (nog) schoner moet draaien. Een expert moet vaststellen of dat komt omdat de dieselpomp niet honderd procent functioneert of dat de nieuwe verstuivers nogmaals moeten worden gecontroleerd. Omdat de dieselpomp mee moet naar een gespecialiseerde werkplaats in Groningen is het handiger om naar Harlingen te varen en daar de monteur te laten komen, dan een monteur met servicewagen twee keer naar Terschelling over te laten komen. Als de dieselpomp de oorzaak van het euvel is moet die of worden gereviseerd of door een nieuwe worden vervangen. Startmotor De beide motoren van de “Brandaris” starten op een 12 Volts startmotor. Tegenwoordig zijn motoren allemaal op 24 Volt ingesteld. Het oude type van 12 Volt is bijna niet te krijgen. Mochten we een probleem met één van onze huidige startmotoren krijgen, dan is Leiden in last. Daarom leek het ons gewenst om uit te zien naar een reserve exemplaar. Martien Seinen vond een gereviseerde motor op de werf van Kramer in Zaandam. Die hebben we besteld maar dat kostte wel € 700, ex btw!

Terugblik op een ijzige winterweek

Vanwege de ijsvorming in de haven van Terschelling kreeg onze stichting op 6 februari van bemanningsleden van de reddingboot ‘Arie Visser’ van de KNRM het verzoek, of de ‘Brandaris’ stand by kon zijn om bij alarm de ‘Arie Visser’ uit het ijs naar open water te brengen.

De ‘Arie Visser’ loopt bij ijsvorming het risico dat het koelwatersysteem verstopt raakt. Een vergelijkbare situatie dwingt Rederij Doeksen om bij ijsgang beide snelboten uit de vaart te halen. Onze schippers reageerden positief en brachten de ‘Brandaris’ dezelfde dag naar de KNRM-steiger. In de dagen daarna ging het sneeuwen en moest het schip steeds sneeuw- en ijsvrij worden gemaakt. Door de groeiende ijsvorming werd op 12 februari besloten een oefening te houden met het ‘bevrijden’ van de ‘Arie Visser’. Zowel de bemanning van de ‘Arie Visser’ als van de ‘Brandaris’ hebben dat als uitermate nuttig en leerzaam ervaren.

Er werden bovendien tal van fraaie foto’s gemaakt. De foto van de sleep, van ons bestuurslid Marcel van Berkel, kwam als foto van de dag in de digitale nieuwskrant Shipping Newsclippings van 14 februari te staan. Met een oplage van 43.300 gaat deze krant de hele wereld over en is het lezersbestand een veelvoud. De Leeuwarder Courant had op 12 februari een artikel over de oude stalen reddingboten die op de verschillende stations ‘van stal’ waren gehaald omdat de moderne reddingboten niet door het ijs kunnen varen. Zo doet de ‘Suzanna’ dienst in Harlingen.

Omrop Fryslân had een radio-interview met schipper Aike Lettinga, Terschelling TV had een interview met schipper Vincent Terpstra van de KNRM en met ‘onze’ Aike Lettinga. Op zondag 14 februari was de ijsgang echter zodanig toegenomen dat de ‘Brandaris’ amper van haar ligplaats kon komen en het ijs niet voor de ‘Arie Visser’ kon breken. De schipper heeft de stand by hulp daarop moeten afmelden, maar niet voor lang. Het echte werk moest toen nog beginnen.

Reddingboot ‘Brandaris’ assisteert KNRM in het ijs

Hoewel de dooi reeds had ingezet en aan de vaste wal het schaatsijs zeer onbetrouwbaar was geworden, dreven op de Waddenzee en in de haven van Terschelling nog zware ijsvelden en oogde het als een Siberisch winterlandschap. Bovendien zorgde de vochtige lucht boven het ijskoude water voor dichte mist.

Uitgerekend op dat moment moest er met spoed een patiënt naar de wal. Noodgedwongen bleef de ziekenhelikopter aan de grond en dus gingen de piepers af bij de KNRM. Maar niet alleen daar: ook de bemanning van de ‘Brandaris’ liep deze dagen met een pieper op zak. Onze 98 jaar oude stalen schroefboot, met Tirza Ricker, Aike Lettinga en Evert van Urk als bemanning, ploegde een bevaarbare weg naar buiten, waarin de ‘Arie Visser’ – met patiënt – veilig kon volgen.

In Harlingen werd de Terschellinger boot door de voormalige reddingboot ‘Suzanna’ (ook al van staal en net als de ‘Brandaris’ van Kromhoutmotoren voorzien) opgevangen. Zeker op de terugreis vanaf de Slenk bleek de hulp van de ‘Brandaris’ vanwege het pakijs onontbeerlijk. Het telefoontje van de plaatselijke huisarts achteraf, waarin de bemanning hartelijk werd bedankt voor de inzet, heeft onze bemanning bijzonder goed gedaan.

Het waren dagen waarin de ‘Brandaris’ zich, mede dankzij de geoefendheid van onze bemanning en de prettige samenwerking met de KNRM, een zeer nuttige stand by boot voor de Reddingmaatschappij heeft getoond. (foto: Geesje Lettinga)

Omvangrijke werfbeurt ‘Brandaris’

Begin december gaat de ‘Brandaris’ voor enkele weken naar de werf SRF in Harlingen. Een kostbare ingreep, want er moet het nodige worden aangepast aan techniek en installaties. Het karakteristieke uiterlijk van ons vlaggenschip zal er niet onder lijden, maar het saldo van onze bankrekening wel. Wat moet er zoal gebeuren:

Koelsysteem

De ‘Brandaris’ heeft bij de installatie van de beide Kromhoutmotoren een zogenaamde beunkoeler in het vlak onder de machinekamer gekregen. Dat is een grote bak met allemaal buisjes waar het zeewater langs kan stromen om het warme koelwater van de motoren in de buisjes te koelen. Over het algemeen voldoet deze constructie, maar in de Waddenzee hechten larven van mossels en oesters zich tussen de buisjes. Door de groei van de larven wordt het koelsysteem aangetast en kan de temperatuur van de motoren oplopen. Daarom is het helaas noodzakelijk dit koelsysteem te vervangen door een andere constructie. Dat kan met een z.g. gesloten systeem. Zo zullen er onder het vlak tussen de kimkielen lange buizen worden gemonteerd die voldoende koelvermogen opwekken. want ook de koeler moet uit de beun worden verwijderd en het vlak moet op die plaats worden dichtgelast. Werk voor vakmensen dus.

Vuilwatertank

In verband met de voortschrijdende milieuvoorschriften is het gewenst dat de ‘Brandaris’ wordt voorzien van een vuilwatertank. Tot nu werd vuilwater in zee geloosd zoals dat nog bij veel schepen gebeurt. Door het verwijderen van de koeling elementen uit de beun, kan deze omgebouwd worden tot een vuilwatertank met een capaciteit van ca. 300 liter. Er moeten aansluitende leidingen worden aangelegd en er moet een pomp komen om de inhoud in een septic-tank aan de wal te kunnen pompen. Ook dit karwei zal bij de komende werfbeurt worden aangepakt.

Toilet

Toen de ‘Brandaris’ in 2015 met varende gasten ging varen bleek een toilet noodzakelijk. Er is daarop door onze motorenleverancier Niels Mulder een toilet geïnstalleerd zoals dat in de watersportsector gangbaar is. Helaas voldoet dat nu niet meer vanwege het intensieve gebruik. Er worden echter ook zaken gedeponeerd die in de nevenstaande afval emmer thuis horen. De pomp die de toiletinhoud moet vermalen liep steeds vast. De schipper moest de zaak dan demonteren, schoonmaken en weer gangbaar maken. Een vies karwei! Daarom is besloten een betere toilet-installatie te plaatsen met pomp en vermaler zoals die in de (grote) beroepsvaart gangbaar is. Alleen de pomp kost al € 1400. De toiletpot met stortbak is van het type zoals die in woningen gangbaar is. Er komt een zoetwatertank van ca. 200 liter voor de voeding van de stortbak. Het toilet zal nu worden aangesloten op de vuilwatertank.

Roerkoning

De roerkoning van de ‘Brandaris’ vertoont ernstige lekkage. Waarschijnlijk is er sinds het schip in 1966 uit de dienst bij de KNZHRM is genomen, nooit meer naar dit onderdeel gekeken. De hele constructie moet uitelkaar worden gehaald want enkele onderdelen zijn ‘ingevreten’. In het ergste geval moeten nieuwe onderdelen door de werf worden gedraaid. Het demonteren wordt grotendeels op de werf uitgevoerd met schipper Aike Lettinga en enkele andere vrijwilligers onder leiding van onze technische adviseur Martien Seinen.

Radar Brandaris bewijst zijn dienst

Vrijdag 22 oktober moest de ‘Brandaris’ naar Harlingen om haar bilgewater te laten opzuigen bij een gespecialiseerde inrichting voor vuilwater.

Met een vrolijk zonnetje voer de ‘Brandaris’ met de schippers Aike Lettinga, Sierik Visman en Evert van Urk de haven uit, maar na een half uurtje werden ze overvallen door potdikke mist. Op sommige plaatsen was het zicht slechts 50 meter. Omdat er ook nog andere scheepvaart was werd het vaarwater Blauwe Slenk gemeden en de recreatieroute gevolgd.

Op het radarscherm waren de tonnen goed te zien, maar er waren ook nogal wat jachten onderweg en die waren niet altijd even duidelijk met hun te varen koers. Veiligheidshalve stond één bemanningslid op het voorschip op de uitkijk. Het raam van het spatscherm op de cockpit sloeg om de havenklap dicht met mistdruppels en moest steeds aan de buitenkant met een trekker worden schoongemaakt. Het is maar goed dat de ‘Brandaris’ met radar is uitgerust, want zonder deze apparatuur had de reis niet gemaakt kunnen worden.

Op de terugweg was de mist opgetrokken. Gezien de ervaring in de mist werd een ruitenwisser node gemist. Schipper Floris Haan had er nog wel eentje van een oude Jeep liggen en die werd aan de onderkant van het spatscherm gemonteerd. Arjen Sipma zorgde voor de elektrische aansluiting. De scheepshoorn van de ‘Brandaris’ is weliswaar nog de originele, maar zo schor dat er nauwelijks geluid uit kwam. Schipper Aike Lettinga verving een deel van het binnenwerk met het membraam van de identieke scheepsfluit van de ‘K.F. Sluys’, ook een voormalige reddingboot van de KNZHRM, eigendom van Jan Heuff. Die was overbodig op zijn schip. Een proefopstelling met een compressor in de werkplaats van de Zeevaartschool leverde een prima geluid. Tijdens de werfbeurt in december wordt een vaste compressor geïnstalleerd.

De ‘Brandaris’ als huwelijksbootje

Bruidspaar zeer enthousiast over unieke trouwlocatie

Op zaterdag 12 september voer de ‘Brandaris ‘feestelijk’ gepavoiseerd de haven van West uit met aan boord een huwelijkspaar met familie en de ambtenaar van de burgerlijke stand van Terschelling. Omdat in verband met de Coronavoorschriften niet alle familieleden mee aan boord konden, voer de ‘Jhr.J.W.H. Rutgers van Rozenburg’, ook al feestelijk versierd, al bijboot mee. In het vaarwater Oosterom werd geankerd en kwamen de beide boten naast elkaar. Daar werd het huwelijk voltrokken. Helaas kwam er wel een regenbuitje over en was de terugtocht door de aantrekkende wind voor de gasten op de ‘Rutgers’ wat minder comfortabel. Het huwelijkspaar – zoon en kersverse schoondochter van onze vrijwilligers Geesje en Aike Lettinga – toonde zich echter zeer tevreden over.